قالب وبلاگ

رتبه بندی در حقیقت نوعی درجه بندی شرکت ها براساس میزان توانائی آن شرکت ها است که توسط معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری (سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق) انجام می‌شود و بر آن اساس شرکت ها از رتبه 1 تا 5 درجه بندی می شوند که در حقیقت رتبه 1 بالاترین و رتبه 5 پائین‌ترین می‌باشد.
رشته های مختلف رتبه بندی:
معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری (سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق) شرکت ها را در 11رشته مختلف رتبه بندی می کند که عبارتند از:


1.ساختمان
2.راه
3.حمل و نقل
4.تاسیسات
5.کشاورزی
6.آب
7.مرمت آثار باستانی
8.کاوش‌های زمینی
9.ارتباطات
10.نفت و گاز
11.نیرو



عوامل موثر در رتبه بندی:

رتبه‌ای که به یک شرکت اختصاص می‌یابد به سه عامل اساسی ارتباط دارد:

تعداد نیروی فنی و مهندسی یک شرکت و میزان سابقه کار آنها
میزان سوابق شرکت و مبلغ کل قراردادهای انجام شده
توانائی مالی شرکت


شرکت احراز رتبه 5:

برای پائین ترین رتبه که منظور همان رتبه 5 است نیازی به ارائه سوابق کاری و یا توانائی مالی شرکت نمی‌باشد.


برای اخذ رتبه 5 در هر یک از رشته‌ها اعم از رشته ساختمان، راه یا غیره شرایط ذیل باید فراهم باشد:

داشتن یک شرکت (با مسئولیت محدود یا سهامی خاص)
2/3 اعضاء هیئت مدیره شرکت باید حتما لیسانس باشند.
درهیئت مدیره شرکت حتماً باید دو نفر دارای مدرک مهندسی حضور داشته باشند که حداقل یک نفر از آنها دارای سه سال سابقه کار مستند به بیمه در رشته مورد تقاضا باشد و مهندس فوق بتواند سوابق بیمه و کارخود را کتباً ارائه دهد.
چنانچه یک شرکت تقاضای اخذ رتبه 5 را داشته باشد، مجاز است حداکثر در دو شاخه مختلف مثلاً راه و ابنیه تقاضا دهد ولی چنانچه تقاضا در دو شاخه باشد باید هر دو نفر مهندس فوق الذکر دارای سابقه کار و بیمه باشند ولی چنانچه تقاضا در یک رشته باشد فقط یکی از مهندسین نیاز است که دارای 3 سال سابقه باشد و دیگری می تواند بدون سابقه باشد.
برای یک شرکت که فرضاً تازه تاسیس شده و هیچ سوابق کاری ندارد حداکثر می‌توان تقاضای رتبه 5 داد که این تقاضا می تواند در دو رشته یا یک رشته باشد.
برای اینکه بتوان رتبه 5 را به 4 ارتقاء داد شرکت باید به مقدار حد نصاب لازم متناسب با هررشته قرارداد انجام شده در رشته مورد تقاضا ارائه دهد.



رتبه بندی شرکت های ساختمانی با هدف ارتقای سطح کیفی ساخت و سازها و پروژه های عمرانی توسط معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری اجرا می شود. شرکت های ساختمانی به دلخواه می توانند مدارک شرکت خود را که متشکل از مدارک تحصیلی کارمندان و مهندسان شرکت، میزان فعالیت های شرکت در گذشته در زمینه ساخت و ساز و پروژه های عمرانی و همچنین سابقه فعالیت است را به انجمن شرکت های ساختمانی در هر استان ارایه دهند.
این انجمن ها براساس برنامه ای که سازمان مدیریت و برنامه ریزی در اختیار آن ها قرار داده، رتبه بندی شرکت ها را بررسی می کنند.
البته در این میان مشکلاتی نیز میان انجمن های شرکت های ساختمانی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی در رابطه با تعیین صلاحیت شرکت های ساختمانی وجود دارد.
بارها دیده شده شرکت هایی که توسط انجمن به عنوان یک شرکت رتبه یک تشخیص داده می شود توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی به رتبه سه و یا چهار تنزل می یابد.
مشکلات رتبه بندی شرکت ها
یکی از کارشناسان رتبه بندی شرکت ها در انجمن شرکت های ساختمانی با برشمردن مشکلاتی که در زمینه رتبه بندی شرکت های ساختمانی وجود دارد، می گوید: «به دلیل سخت گیری های بیش از حد معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری در رتبه بندی شرکت ها، بسیاری از شرکت های ساختمانی راضی به اخذ رتبه از سوی این معاونت نیستند و برای خود انجمن جداگانه تشکیل داده اند.»
این کارشناس یکی از تبعات این اتفاق را عدم کنترل و نظارت انجمن شرکت های ساختمانی و همچنین معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری بر نحوه کار این شرکت ها می داند. چرا که این شرکت ها برای معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری شناخته شده نیستند.
مشکل دیگری که در زمینه رتبه بندی شرکت ها عنوان شده شرکت هایی است که به صورت کنسرسیوم تشکیل می شوند و امکان رتبه بندی ها این شرکت ها بسیار دشوار است. با این استدلال که آشنایی با همه اعضای شرکت و تطبیق آن با برنامه و ضوابطی که از سوی معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری به انجمن شرکت های ساختمانی ارایه شده مشکل است. در بعضی مواقع نیز گفته شده، شرکت های کنسرسیوم، مدارک تمامی شرکت های تابعه خود را برای رتبه بندی ارایه نمی کنند و این مساله کار رتبه بندی را مشکل می کند.
رتبه بندی شرکت هایی با کارمندان با تحصیلات کمتر از لیسانس
شرکت های ساختمانی ای وجود دارند که کارمندان آن شرکت متشکل از افراد دیپلم، فوق دیپلم و در بعضی مواقع زیر دیپلم هستند. این مساله با آیین نامه رتبه بندی شرکت های ساختمانی مغایرت دارد. مشکل این جاست به دلیل این که این شرکت ها نمی توانند رتبه بالایی را کسب کنند بعد از اتمام پروژه، اسم کارمندهایشان برای تهیه لیست بیمه رد نمی شود.
به همین علت انجمن شرکت ها در رابطه با اظهارنامه مالیاتی این دسته از شرکت های ساختمانی همواره دچار مشکل هستند. هرچند به گفته برخی کارشناسان، معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری برای کارمندان فوق دیپلم این شرکت ها امتیازی را در نظر گرفته است.
یکی از اعضای یک شرکت مهندسی که به انجمن شرکت های ساختمانی برای اطلاع از رتبه شرکت خود مراجعه کرده بود به من گفت: «متاسفانه به شرکت های مهندسی توجه کافی نمی شود بسیاری از شرکت های مهندسی در کشور فعال هستند که تاکنون فعالیت های خوبی را نیز در زمینه ساخت و ساز ارایه داده اند اما به دلیل این که مدارکشان کامل نیست امکان اخذ رتبه برای این شرکت ها وجود ندارد.»
از مهندسان نظرخواهی نشد
مهدی علیزاده یکی از مهندسان مشاور در رابطه با رتبه بندی شرکت ها می گوید: «به دلیل این که در رتبه بندی شرکت های ساختمانی هیچ اظهارنظری از جامعه مهندسان متخصص خواسته نشد، در حال حاضر این طرح با اشکالات فراوان همراه است که همین اشکالات راه را برای اخذ رتبه بسیاری از شرکت های مهندسی که از قضا قابلیت داشتن رتبه های خوبی را نیز دارند سد کرده است.»

معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری متولی رتبه بندی شرکت ها
علی معاونی، معاون دفتر سازمان مدیریت و برنامه ریزی در امور رتبه بندی شرکت ها درباره وجود برخی اختلاف نظرها میان سازمان مدیریت و برنامه ریزی و انجمن شرکت های ساختمانی توضیح می دهد:«متولی اصلی رتبه بندی شرکت های ساختمانی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی است که تمامی شرکت ها باید طبق نظر و بررسی نهایی سازمان رتبه خود را اخذ کنند.»
وی در این باره که توسط برخی مهندسان و شرکت های مهندسی عنوان شده بود که بسیاری از شرکت ها به دلیل سخت گیری های معاونت فنی معاونت راهبردی ریاست جمهوری هنوز رتبه ای را اخذ نکرده اند، می گوید: «شرکت ها بر اساس مصوبه تشخیص صلاحیت، مشاوران در سال 1381 و تشخیص صلاحیت پیمانکاران در سال 83 رتبه بندی می شوند. حال اگر شرکتی نتواند خود را با چارچوب این مصوبه تطبیق دهد قطعاً نمی تواند رتبه ای را دریافت کند و این مساله به معنی بی توجهی به شرکت های ساختمانی و مهندسی نیست.»

منابع:
روزنامه سرمایه، شماره 248 به تاریخ 22/5/85، صفحه 5 عمران و ساختمان
http://ketabestandard.com